„Workation” czyli praca na wakacjach

Epidemia wirusa Covid-19 doprowadziła do znacznego rozpowszechnienia pracy zdalnej. Mimo, iż do kodeksu pracy nadal nie zostały wprowadzone szczegółowe regulacje dot. tej formy wykonywania pracy – praca zdalna stała się ostatnio bardzo popularna i coraz więcej firm korzysta z takiego rozwiązania. Najnowszy trend związany z pracą zdalną, który również zyskuje na popularności to tzw. „workation”. Czym jest to zjawisko? Jakie są jego zalety i wady z punktu widzenia pracodawcy? Jak je wprowadzić do zakładu pracy, zgodnie z prawem?

Praca + wypoczynek

Workation to połączenie pracy z wakacyjnym wypoczynkiem. Nazwa pochodzi od połączenia dwóch angielskich słów – „work”, czyli praca oraz „vacation”, czyli wakacje. W Polsce funkcjonuje także pod nazwą „pracowakacji”.

Ten nowy trend polega na wykonywaniu swoich służbowych obowiązków w podróży, najczęściej zagranicznej. W praktyce workation najczęściej wygląda tak, że przez 8 godzin dziennie świadczona jest praca, natomiast resztę dnia pracownik może spędzić na plażowaniu lub zwiedzaniu okolicy. Taka forma pracy w żaden sposób nie wpływa na zmianę obowiązków pracowniczych.

Wbrew pozorom, z workation nie korzystają obecnie wyłącznie osoby prowadzące własną działalność oraz tzw. freelancerzy. Wręcz przeciwnie. Coraz częściej pracę na wakacjach wykonują także pracownicy etatowi, wykorzystując pracę zdalną.

Obecnie, coraz więcej biur podróży przygotowuje specjalne oferty ośrodków wypoczynkowych i hoteli dostosowanych do potrzeb takich pracowników. Zapewniają dobrej jakości połączenie internetowe oraz pomieszczenia do pracy, zachęcając do korzystania z możliwości świadczenia pracy z najbardziej atrakcyjnych miejsc na świecie.

Workation, a przepisy prawne

Obecnie trwają prace nad projektem nowelizacji kodeksu pracy, która ma na stałe wprowadzić pracę zdalną do polskiego porządku prawnego.

W czasie ponad dwóch lat pandemii pracodawcy często decydowali się na wprowadzenie pracy zdalnej, jednak regulacje dotyczące tej formy wykonywania pracy tworzyli najczęściej wewnętrznie, posiłkując się obowiązującymi zapisami tarczy antykryzysowej dot. pracy zdalnej.

W najbliższych miesiącach sytuacja ma się jednak zmienić, a praca zdalna zostanie szczegółowo uregulowana w kodeksie pracy. Na chwilę obecną brak jest jednak szczegółowych przepisów, którymi pracodawcy mogliby posłużyć się, gdy pracownik korzystałby z workation.

Workation a urlop

Pewne jest jednak, że pracowakacje nie mogą być traktowane jako urlop wypoczynkowy. Kodeks pracy stanowi bowiem, iż pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, a przy tym co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. Urlop ma przy tym stanowić formę „odpoczynku” od pracy zawodowej.

Do takiego urlopu nie zaliczamy oczywiście workation (ponieważ tutaj pracownik wykonuje swoje „normalne” obowiązki, a jedynie czas po zakończeniu pracy może poświęcić na wypoczynek ewentualnie, wykonuje swoje obowiązki w nieco przyjemniejszych okolicznościach np. pracując z nad basenu lub z leżaka na plaży).

Zalety workation

Workation może stanowić jednak przyjemną alternatywę i umożliwić pracownikowi wyjazd na wczasy bez utraty dni urlopowych dostępnych w ciągu roku.

Pracowakacje pozwalają także na spędzenie przez pracownika czasu z rodziną na wyjeździe bez automatycznego wyłączenia go z prowadzonego projektu lub firmowego przedsięwzięcia.

Do zalet takiej formy pracy możemy zaliczyć również pobudzanie kreatywności i zwiększenie ogólnej satysfakcji życiowej pracowników oraz dobry wpływ na kondycję psychiczną pracownika i godzenie życia zawodowego z życiem prywatnym, w szczególności umocnienie u pracownika poczucia, że praca może być środkiem do realizacji marzeń i planów, a nie stoi do nich w opozycji.

Wady workation

Pomimo wielu zalet, workation budzi także kontrowersje. Chociaż wielu pracowników jest zadowolonych z takiej formy łączenia pracy z odpoczynkiem – wielu z nich jest także przeciwna takiemu połączeniu.

Także pracodawcy zwracają uwagę, iż podczas pracowakacji zdarza się, że pracownicy są rozkojarzeni i nierzetelnie wykonują swoje obowiązki służbowe.

Praktycznym wyzwaniem, może okazać się także synchronizacja czasu, szczególnie w przypadku dalekich podróży, kiedy różnica czasu będzie duża. Praca z daleka od biura może przyczynić się także do alienacji pracowników, podobnie, jak miało to miejsce podczas epidemii Covid-19.

Praca zdalna, a bhp

Wykonywanie przez pracownika pracy w formie zdalnej nie zwalnia pracodawcy z obowiązku zagwarantowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Projekt przepisów o pracy zdalnej zakłada, że:

• pracodawca musi posiadać wiedzę o miejscu wykonywania pracy przez pracownika;
• dopuszczenie pracownika do wykonywania pracy zdalnej będzie uzależnione od złożenia przez niego oświadczenia zawierającego potwierdzenie, że stanowisko pracy zdalnej w miejscu wskazanym przez pracownika i uzgodnionym z pracodawcą zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pracy;
• praca zdalna wykonywana na polecenie będzie uzależniona od złożenia przez pracownika oświadczenia, że posiada warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej;
• pracodawca powinien mieć także możliwość kontroli miejsca pracy.

Biorąc pod uwagę powyższe, wielu pracodawców może być negatywnie nastawionych do workation z uwagi na utrudnienia w zakresie zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Dodatkowym problemem, który może „odstraszać” pracodawców jest kwestia ew. wypadku przy pracy za granicą. W takiej sytuacji problematyczne może okazać się przeprowadzenie postępowania powypadkowego, zbadanie okoliczności wypadku czy sporządzenie protokołu.

Kwestie podatkowe i czas pracy

W przypadku workation do rozważenia pozostają także kwestie podatkowe i składkowe, ponieważ w zależności od długości pobytu pracownika za granicą może się okazać, że odpowiednie daniny powinny być odprowadzane w lokalnym państwie.

Praca na wakacjach może także sprzyjać odkładaniu obowiązków na później lub niesumiennemu wykonywaniu obowiązków, ponieważ pracownik będzie jak najszybciej chciał przejść z trybu „praca” do trybu „wakacje”.

Aby nie narazić pracodawcy ani pracownika na ew. przekraczanie norm czasu pracy, w przypadku decyzji o wysłaniu pracownika na workation, bardzo ważne jest także poczynienie odpowiednich ustaleń dot. czasu pracy oraz zasad rozliczania się przez pracownika z wykonanych zadań i przepracowanych godzin.

Wnioski dla pracodawców

• Choć na workation chętniej i częściej godzą się większe firmy i międzynarodowe korporacje, które posiadają odpowiednie narzędzia, by odpowiednio rejestrować i rozliczać pracę swoich pracowników, wszyscy pracodawcy powinni brać ten tryb pod uwagę. Workation może być przewagą pracodawcy – jeśli chodzi o utrzymanie lub pozyskanie pracowników.
• Nawet po nowelizacji kodeksu pracy w zakresie pracy zdalnej, workation nie będzie dostępny dla pracowników, których charakter pracy nie pozwala na świadczenie pracy w formie zdalnej np. dla pracowników produkcyjnych.
• W oczekiwaniu na nowelizację kodeksu pracy i wprowadzenie dgo niego regulacji dotyczących pracy zdalnej, pracodawcy, którzy chcą stosować workation powinni zadbać o odpowiednie procedury i regulacje wewnętrzne, indywidualnie dopasowane do specyfiki prowadzonej przez siebie działalności, a także – do pracowników, którzy chcą z pracowakacji korzystać.