Nowelizacja przepisów Kodeksu pracy dot. narażenia pracowników na czynniki o działaniu rakotwórczym i mutagennym

Na podstawie ustawy z dnia 23.05.2024 r. zmieniającej Kodeks pracy, od dnia 29 czerwca br. przepis art. 222 Kodeksu pracy otrzyma nowe brzmienie. Do obecnie obwiązujących regulacji dotyczących substancji rakotwórczych i mutagenów dodane zostaną także czynniki reprotoksyczne. Nowelizacja przepisu Kodeksu pracy pozwoli na zmianę obowiązującego obecnie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24.07.2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.

Warto zatem odnotować, że już niedługo pracodawcy poza substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, będą musieli uwzględnić w przepisach bhp także substancje reprotoksyczne, tj. takie które mogą wywierać niekorzystny wpływ na funkcje seksualne i płodność u dorosłych mężczyzn i kobiet, a także na rozwój potomstwa. Zgodnie z informacją Centralnego Instytutu Medycyny Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego do substancji reprotoksycznych występujących w polskich zakładach pracy zaliczamy m.in: toluen, styren, etoksyetanol, nitrobenzen, tlenek węgla, bisfenol A, estry kwasu ftalowego, metale – ołów, kadm, rtęć i ich związki. Oznacza to zatem, że ww. zmiany obejmą przedsiębiorców z branży m.in. produkcji i stosowania pestycydów, produkcji i przetwórstwa tworzyw sztucznych, w przemyśle gumowym, farmaceutycznym, metalurgicznym, kosmetycznym, w budownictwie, a także placówki ochrony zdrowia, zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i warsztaty samochodowe.

Już teraz na pracodawcy ciąży szereg obowiązków w związku z zatrudnieniem pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Od 29 czerwca br. dodatkowo jednak będzie trzeba brać pod uwagę także substancje reprotoksyczne. Przypominam zatem, że w razie zatrudniania pracownika w warunkach ww. narażenia pracodawca będzie musiał zastąpić te substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne mniej szkodliwymi dla zdrowia lub będzie musiał zastosować inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Nadto, pracodawca nadal będzie miał obowiązek rejestrowania wszystkich rodzajów prac w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Dodatkowo jednak ująć będzie musiał także substancje reprotoksyczne, które zostaną określone w wykazie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym (wykaz stanowić będzie załącznik do nowego rozporządzenia dot. tych substancji). Poza powyższym, pracodawca będzie musiał uzupełnić prowadzony przez siebie rejestr pracowników zatrudnionych przy ww. pracach o pracowników pracujących w narażeniu na substancje reprotoksyczne.

Dodatkowo wskazuję, że dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 222 § 3 Kodeksu pracy zachowują moc do dnia wejścia w życie nowego rozporządzenia, jednak nie dłużej niż przez 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy. W praktyce zatem oznacza to, że obecne rozporządzenie można stosować do momentu wejścia w życie nowego rozporządzenia (co realnie może nastąpić w lipcu br.).

Wnioski dla pracodawców:

• w związku ze zmianami, rekomenduję pracodawcom, by zweryfikowali, czy zatrudniają pracowników  w warunkach narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym
• w przypadku stosowania przez pracodawców substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym, konieczne będzie zaktualizowanie szeregu dokumentów bhp (wykazy, rejestry)