Tarcza 4.0 – zmiany dla pracodawców

Po raz kolejny powracamy do omawianego już przez nas tematu tzw. „Tarczy antykryzysowej” – tym razem w wersji 4.0., a więc ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, podpisanej w dniu wczorajszym (23.06.2020 r.) przez Prezydenta RP oraz ogłoszonej w Dzienniku Ustaw.

W niniejszym newsletterze skupimy się na zmianach dot.:

• pracy zdalnej,
• dodatkowego zasiłku opiekuńczego,
• zmiany definicji „spadku obrotów gospodarczych”,
• rozliczania dofinansowania z FGŚP przez WUP-y,
• możliwości wprowadzenia przestoju ekonomicznego oraz obniżenia wymiaru czasu pracy bez konieczności ubiegania się o dofinansowanie z FGŚP,
• rozszerzenia przesłanek wprowadzenia przez pracodawcę rozwiązań z art. 15zf Tarczy antykryzysowej, tj. ograniczeniu nieprzerwanego odpoczynku pracowników / wprowadzenia systemu równoważnego czasu pracy i wydłużonego okresu rozliczeniowego / stosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia,
• świadczenia postojowego dla zleceniobiorców,
• dofinansowania części kosztów wynagrodzeń pracowników od starosty,
• możliwości skierowania pracownika na zaległy urlop wypoczynkowy,
• niższej odprawy,
• automatycznego umorzenia pożyczki dla mikroprzedsiębiorców,
• zawieszenia obowiązków pracodawcy w zakresie ZFŚS,
• możliwości wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji obowiązującej po ustaniu stosunku prawnego,
• dofinansowania z FGŚP bez konieczności wprowadzenia przestoju lub obniżenia wymiaru czasu pracy,
• zwolnienia ze składek dla płatników,
• zdalnej kontroli przedsiębiorców.

Praca zdalna

Tarcza 4.0. wprowadza uszczegółowienie przepisów zawartych w obowiązującej Tarczy antykryzysowej dotyczących możliwości polecenia pracownikowi przez pracodawcę wykonywania pracy zdalnej. Obecnie przedmiotowe przepisy rozszerzone zostały o następujące przesłanki:

• pracownik musi posiadać odpowiednie umiejętności oraz możliwości techniczne i lokalowe umożliwiające wykonywanie pracy zdalnej,
• na pracę zdalną musi pozwalać rodzaj wykonywanej pracy,
• praca zdalna może być w szczególności wykonywana przy wykorzystywaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub dotyczyć wykonywania części wytwórczych lub usług materialnych,
• pracodawca zapewnić musi narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną tej pracy (np. dostarczanie pracownikowi komponentów koniecznych do wykonywania pracy),
• w przypadku używania przez pracownika własnych narzędzi lub materiałów przy wykonywaniu pracy zdalnej należy zapewnić poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych (w tym tajemnicy przedsiębiorstwa, danych osobowych, informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę).

Dodane zostały również przepisy o obowiązku prowadzenia przez pracownika – z polecenia pracodawcy – ewidencji wykonywanych czynności we wskazanej przez pracodawcę formie i we wskazanej częstotliwości.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy

Tarcza 4.0. przedłuża prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego dla rodziców dzieci w wieku do 8. roku życia na okres do dnia 28 czerwca 2020 r.

Przepisy dotyczące sprawowania opieki nad dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności pozostają bez zmian (z wyłączeniem przedłużonego okresu przysługiwania zasiłku do dnia 28 czerwca 2020 r.).

Zmiana w definicji spadku obrotów gospodarczych

Dotychczas obowiązująca definicja wystąpienia „spadku obrotów gospodarczych” aktualizującego po stronie pracodawcy możliwość skorzystania z rozwiązań „tarczowych” została na gruncie Tarczy 4.0. zmieniona. Zmiana dotyczy okresu, w którym wystąpić ma przesłanka spadku obrotów gospodarczych – obecnie jest to okres przypadający po dniu 31 grudnia 2019 r. (w dotychczasowym brzmieniu okres ten był wskazany na okres po dniu 1 stycznia 2020 r.).

Rozliczanie dofinansowania z FGŚP przez WUP-y

Rozliczenie polegać ma na:

• wstępnej weryfikacji rozliczenia środków otrzymanych na rzecz ochrony miejsc pracy, polegającej na analizie kompletności dokumentacji, prawidłowości złożonych przez pracodawcę oświadczeń i weryfikacji przekazanych kwot, a także faktycznie wykorzystanych środków (w terminie 60 dni od dnia upływu terminu do złożenia rozliczenia i dokumentacji potwierdzającej dane zawarte w rozliczeniu, wynikających z umowy pomiędzy pracodawcą a urzędem);
• końcowej weryfikacji pełnej dokumentacji, potwierdzającej wykorzystanie zgodnie z przeznaczeniem przekazanych świadczeń i środków oraz ostateczne zatwierdzenie przekazanego przez pracodawcę rozliczenia (może ona zostać przeprowadzona w okresie 3 lat od dnia upływu terminu do złożenia rozliczenia i dokumentacji potwierdzającej dane zawarte w rozliczeniu, wynikającej z umowy zawartej pomiędzy pracodawcą a urzędem).

Możliwość wprowadzenia przestoju ekonomicznego oraz obniżenia wymiaru czasu pracy bez konieczności ubiegania się o dofinansowanie z FGŚP

Tarcza 4.0. wprowadza zmianę, która była szeroko dyskutowana na kanwie dotychczasowych przepisów uniemożliwiających obniżenie wymiaru czasu pracy / wprowadzenie przestoju ekonomicznego na mocy przepisów „tarczowych” bez następczego złożenia wniosku o dofinansowanie. Ujmując rzecz inaczej – wg większości ekspertów niemożliwym było zastosowanie jednego rozwiązania bez jednoczesnego zastosowania drugiego z nich.

W Tarczy 4.0. wskazano na możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy pracownikom lub objęcia pracowników przestojem ekonomicznym w przypadku wystąpienia spadku przychodów ze sprzedaży towarów lub usług w następstwie wystąpienia COVID-19 i wystąpienia w związku z tym istotnego i zdefiniowanego w ustawie wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń. Obniżyć wymiar czasu pracy lub objąć pracownika przestojem ekonomicznym można na okres do 6 miesięcy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii lub do momentu wcześniejszego przywrócenia przez pracodawcę czasu pracy sprzed jego obniżenia / zakończenia przestoju ekonomicznego danego pracownika, którym był objęty.

Wszystkie powyżej wskazane zmiany winny zostać dokonane w porozumieniu z odpowiednim przedstawicielstwem strony pracowniczej.

Powyższe nie implikuje obowiązku składania wniosku o dofinansowanie z art. 15g Tarczy antykryzysowej, ale również takiej możliwości nie wyklucza – po spełnieniu przesłanek koniecznych dla uzyskania takiego dofinansowania.

Rozszerzenie przesłanek wprowadzenia przez pracodawcę rozwiązań z art. 15zf tarczy antykryzysowej, tj. ograniczenia nieprzerwanego odpoczynku pracowników / wprowadzenia systemu równoważnego czasu pracy i wydłużonego okresu rozliczeniowego / stosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia

Na gruncie art. 15zf rozszerzono definicję spadku obrotów gospodarczych poprzez dodanie przepisów wskazujących, iż jest nim również wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń według opisanego w ustawie mechanizmu.

Świadczenie postojowe dla zleceniobiorców

Wprowadzono możliwość złożenia wniosku samodzielnie przez samego zleceniobiorcę w sytuacji, gdy zleceniodawca odmawia dokonania ww. czynności. Do składanego wniosku musi on załączyć oświadczenie o tym, iż zleceniodawca odmówił złożenia dokumentów w jego imieniu.

Dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników od starosty

W zakresie ww. dofinansowania wprowadzono rozwiązanie, zgodnie z którym jest ono wypłacane w okresach miesięcznych na podstawie danych zawartych w pierwotnym wniosku – bez obowiązku składania comiesięcznie oświadczeń o zatrudnianiu osób ujętych we wniosku. Jest to związane z nałożonym na przedsiębiorcę obowiązkiem informowania właściwego powiatowego urzędu pracy (w formie oświadczenia) o każdej zmianie danych, która mogłaby mieć wpływ na wysokość wypłacanego dofinansowania (w trybie 7 dni roboczych od dnia uzyskania informacji o jej wystąpieniu). Na podstawie powyższej zmiany powiatowy urząd pracy ustali wysokość następnej transzy.

Obowiązku zwrotu otrzymanego dofinansowania bez odsetek (proporcjonalnie do okresu nieutrzymania w zatrudnieniu pracownika) w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania starosty nie stosuje się w przypadkach, gdy w okresie, na który przyznane zostało dofinansowanie:

• umowa o pracę została rozwiązana przez pracownika,
• rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło w trybie art. 52 kp,
• nastąpiło wygaśnięcie stosunku pracy.

W przypadku, gdy na miejsce ww. pracownika przedsiębiorca zatrudni inną osobę, zostaje ona automatycznie objęta umową o dofinansowanie.

Możliwość skierowania pracownika na zaległy urlop wypoczynkowy

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii z powodu COVID-19, pracodawca może udzielić pracownikowi we wskazanym przez siebie terminie – bez zgody pracownika i z pominięciem planów urlopowych – urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni. Należy zauważyć, iż przepis ten – a contrario – można rozumieć w ten sposób, iż udzielenie pracownikowi urlopu zaległego w wyższym niż 30 dni wymiarze wymagać będzie zgody pracownika. Przepis ten nie stanowi novum w kontekście dotychczas już stosowanej przez pracodawców praktyki potwierdzonej w orzecznictwie SN, wskazującym na możliwość udzielenia przez pracodawców wszystkich zaległych urlopów wypoczynkowych bez zgody pracownika.

Niższa odprawa

Przepisy Tarczy 4.0. wprowadzają zmiany w wysokości odprawy / odszkodowania / innego świadczenia pieniężnego wypłacanego przez pracodawcę pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, jeżeli przepisy przewidują obowiązek wypłacenia takiego świadczenia. Wypłata ta nie może przekroczyć dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (tj. 26 tys. zł). Warunkiem ww. ograniczenia wysokości tych świadczeń jest wystąpienie u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń (w rozumieniu przepisów Tarczy 4.0.).

Powyższa zasada stosowana jest odpowiednio w przypadku wypowiedzenia / rozwiązania umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kc stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, umowy o dzieło albo w związku z ustaniem odpłatnego pełnienia funkcji, z wyłączeniem umowy agencyjnej.

Automatyczne umorzenie pożyczki dla mikroprzedsiębiorców

Ukłonem w stronę przedsiębiorców jest wprowadzenie przepisów, na mocy których pożyczka udzielona mikroprzedsiębiorcy z PUP będzie automatyczne umorzona – wraz z odsetkami – pod warunkiem prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia mu pożyczki. Rozwiązanie to jest o tyle „wygodne”, iż dotychczas umorzenie mogło nastąpić jedynie na wniosek samego mikroprzedsiębiorcy.

Zawieszenie obowiązków pracodawcy w zakresie ZFŚS

Nowym rozwiązaniem wprowadzonym w Tarczy 4.0. jest możliwość skorzystania przez pracodawcę, u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń (w rozumieniu przepisów Tarczy antykryzysowej), z prawa do zawieszenia określonych obowiązków dotyczących zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, tj.:

• tworzenia lub funkcjonowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
• dokonywania odpisu podstawowego,
• wypłaty świadczeń urlopowych.

W przypadku, w którym u pracodawcy działają reprezentatywne organizacje związkowe, o których mowa w art. 15g ust. 11 pkt 1 albo 2 Tarczy antykryzysowej – powyższe zawieszenie obowiązków winno nastąpić w porozumieniu z tymi organizacjami.

Ponadto w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID19 w przypadku wystąpienia spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, nie stosuje się postanowień układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania, wprowadzonych na podstawie art. 4 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustalających wyższą wysokość odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych oraz inne świadczenia o charakterze socjalno-bytowym niż określa ta ustawa. Zamiast powyższego – stosuje się przepisy dot. podstawowej wysokości odpisu na ten fundusz.

Możliwość wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji obowiązującym po ustaniu stosunku prawnego

Na mocy Tarczy 4.0. wprowadzono możliwość wypowiedzenia (z zachowaniem 7-dniowego terminu) przez pracodawcę umowy zakazie konkurencji obowiązującej po ustaniu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kc stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz umowy o dzieło. Rozwiązanie takie jest możliwe w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19.

Powyższe oznacza więc, iż pracodawca może zdjąć z siebie obowiązek zapłaty odszkodowania za zakaz konkurencji ustanowiony po ustaniu stosunku pracy – tym samym jednak pracownik będzie zwolniony z obowiązku niepodejmowania działalności konkurencyjnej wobec swojego byłego pracodawcy.

Dofinansowanie z FGŚP bez konieczności wprowadzenia przestoju lub obniżenia wymiaru czasu pracy

Tak jak wskazaliśmy powyżej, Tarcza 4.0. wprowadza możliwość dokonania obniżenia wymiaru czasu pracy (wraz z obniżeniem wysokości wynagrodzenia) / wysłania pracownika na przestój ekonomiczny bez następczego obowiązku złożenia wniosku o uzyskanie dofinansowania z tego tytułu. Jednocześnie wprowadzone zostało rozwiązanie „przeciwne” – stworzono pracodawcy możliwość wnioskowania o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy ze środków FGŚP na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników bez uprzedniego: wprowadzenia przestoju „kodeksowego” / przestoju „tarczowego” / obniżenia wymiaru czasu pracy.

Przesłanki i wysokość możliwego do uzyskania dofinansowania z FGŚP są w znacznym zakresie podobne do tych, które przewidziane zostały w przypadku wprowadzenia obniżonego wymiaru czasu pracy.

Zwolnienie ze składek dla płatników

W tarczy 4.0. wprowadzono jednoznaczny przepis, iż płatnika składek, który złożył wniosek o zwolnienie z opłacania składek uważa się za niezalegającego w opłaceniu tych składek w okresie przejściowym, tj. do dnia rozpatrzenia tego wniosku.

Zdalna kontrola przedsiębiorców

Tarczą 4.0. wprowadzono możliwość dokonania przez organy kontroli zarówno kontroli jak i poszczególnych czynności kontrolnych w sposób zdalny za pośrednictwem operatora pocztowego – oczywiście, za uprzednią zgodą wyrażoną przez przedsiębiorcę. Jako przesłankę celowościową dokonywania „zdalnych” kontroli wskazano usprawnienie kontroli, a warunkiem jest charakter prowadzonej działalności gospodarczej, umożliwiający takowe czynności. Dotyczy to między innymi kontroli ZUS i PIP.