Różnicowanie wynagrodzenia pracowników ze względu na staż pracy a zasada równego traktowania

Staż pracy nie zawsze wpływa na ilość i jakość świadczonej pracy. Jeżeli efekt wykonywania tej samej pracy przez pracowników jest taki sam, mimo posiadania przez część z nich większego doświadczenia zawodowego, to różnica w wysokości wynagrodzenia może stanowić naruszenie zasady równego traktowania. Dodatkowo należy mieć na uwadze, że nie jest dopuszczalne dwukrotne różnicowanie wysokości wynagrodzenia w oparciu o to samo kryterium, np. poprzez uwzględnienie stażu pracy przy ustaleniu stawek wynagrodzenia zasadniczego i jednoczesne przyznawanie dodatków stażowych w różnej wysokości, uzależnionej od okresu zatrudnienia. Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 marca 2019 r. (II PK 310/17).

Stan faktyczny

Pracownik był zatrudniony na stanowisku wartownik – konwojent. W ramach jego obowiązków znajdowała się ochrona placówek i konwojowanie mienia. Nie wypełniał on przy tym dokumentów dotyczących czynności inkasenckich, z uwagi na fakt, iż zajmowali się tym pracownicy inkasa (należący do wyższej grupy zaszeregowania). Za wyjątkiem wyżej wskazanej różnicy, oba stanowiska były do siebie bardzo zbliżone, w konsekwencji czego zostały one finalnie ujednolicone do stanowiska pracownika ochrony. Zakres obowiązków został również ujednolicony, bez względu na pełnioną uprzednio funkcję. Nie nastąpiło natomiast zunifikowanie wysokości wynagrodzenia za pracę, w związku z czym były pracownik wartownik zarabiał 2060 zł miesięcznie, a były pracownik inkaso zarabiał miesięcznie 2500-2900 zł. Dodatkowo, wśród składników wynagrodzenia wypłacanego w zakładzie pracy przewidziano również dodatek, którego wysokość zależała od stażu pracy. Pracownik postanowił wystąpić na drogę sądową, żądając „wyrównania” wynagrodzenia, a także odszkodowania z uwagi na naruszenie przez pracodawcę zasady równego traktowania.

Stanowisko sądów

Sąd I instancji wskazał, że pozwana spółka różnicowała wysokość wynagrodzenia ze względu na dopuszczalne kryterium stażu pracy, w związku z czym uznał powództwo za bezzasadne. Od powyższego wyroku pracownik wniósł apelację. Sąd II instancji zmienił zaskarżony wyrok przyznając byłemu pracownikowi odszkodowanie. Sąd ten wskazał bowiem, że powód pracował na takim samym stanowisku, co pozostali pracownicy, za co otrzymywał znacznie mniejsze wynagrodzenie, a pracodawca nie udowodnił, że pozostali pracownicy, otrzymujący wyższe wynagrodzenie, posiadali wyższe kwalifikacje i umiejętności. Sąd równocześnie uznał, że staż pracy nie powinien „sam w sobie” stanowić kryterium, wedle którego następuje zróżnicowanie kwot wynagrodzenia zasadniczego. Od ww. wyroku pracodawca wniósł skargę kasacyjną, którą Sąd Najwyższy oddalił i podtrzymał wyrok sądu II instancji.

Staż pracy jako kryterium różnicowania wynagrodzenia

Z uwagi na to, że dłuższy staż pracy nie zawsze jest równoznaczny z posiadaniem przez pracowników większych umiejętności, przy rozróżnianiu wysokości wynagrodzenia na podstawie tego kryterium należy poddać ww. kwestię głębokiej i wnikliwej analizie. Sam staż pracy nie może bowiem stanowić wyłącznej przyczyny, z uwagi na którą pracownicy zatrudnieni na tym samym stanowisku otrzymują wynagrodzenia w różnej wysokości. Wynika to z faktu, że to poziom umiejętności i jakość świadczonej pracy stanowić winny czynnik, wedle którego można różnicować wysokość wynagrodzenia.

Kryterium rozróżniania wysokości wynagrodzenia

Nieprawidłowe jest dwukrotne różnicowanie wysokości wynagrodzenia pracownika na podstawie tego samego kryterium. Powyższe oznacza, że jeżeli wysokość określonego dodatku uzależnia się od stażu pracy, to nie można jednocześnie uzależnić od tego samego kryterium wysokości wynagrodzenia zasadniczego.

Wnioski dla pracodawców

• Pracodawca ma obowiązek równo traktować pracowników, m.in. w zakresie warunków wynagradzania.
• Pracodawca ma prawo różnicować wysokość wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na jednakowym stanowisku wyłącznie w oparciu o realne i zobiektywizowane kryteria.
• Nie należy różnicować dwukrotnie wynagrodzenia w oparciu o jednakowe kryterium (w tym kryterium stażu pracy).