Czy pracownik przywrócony do pracy wyrokiem sądu nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego za okres pozostawania bez pracy?

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 26 czerwca 2020 r. (sygn. C-762/18), jeśli pracownik został niesłusznie zwolniony, a następnie przywrócony do pracy, to w okresie między tym zwolnieniem a przywróceniem nabywa on prawo do urlopu wypoczynkowego tak, jakby przez cały ten czas świadczył pracę. Według Trybunału jest to jedna z sytuacji, w której pracownik nabywa prawo do urlopu mimo niewykonywania obowiązków pracowniczych. Pogląd ten budzi wątpliwości na tle orzecznictwa polskich sądów pracy, które dotychczas prezentowały odmienne stanowisko.

Pytania prejudycjalne

Do Trybunału wpłynęły pytania prejudycjalne wniesione przez sąd rejonowy w Chaskowie (Bułgaria) i włoski sąd kasacyjny. Oba sądy rozpatrywały sprawy pracowników, którzy po niesłusznym zwolnieniu zostali wyrokiem sądu przywróceni do pracy, a następnie (po rozwiązaniu z nimi po jakimś czasie umów o pracę) wystąpili z powództwem o zasądzenie ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, nabyty za okres pomiędzy pierwszym zwolnieniem a przywróceniem do pracy.

Podobnie jak w Polsce, ani w Bułgarii, ani we Włoszech nie obowiązuje przepis wprost regulujący kwestię nabywania prawa do urlopu wypoczynkowego za okres przed przywróceniem do pracy. Sądy krajowe powszechnie przyjmowały, że za taki okres pracownik nie nabywa prawa do urlopu, ponieważ nie świadczy wtedy pracy.

Wyrok TSUE (sygn. C-762/18)

Trybunał zajął jednak odmienne stanowisko uznając, że istnieją sytuacje, w których pomimo niewykonywania obowiązków pracowniczych pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego. Takim przypadkiem jest choćby korzystanie ze zwolnienia lekarskiego – pracownik nie wykonuje wtedy pracy, jednak nie ze swojej winy, w związku z czym za okres choroby również nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego. W ocenie Trybunału podobną sytuacją jest niesłuszne zwolnienie pracownika, a następnie przywrócenie go do pracy na skutek wyroku sądu.

Czy pracownik powinien uzyskiwać prawo do odpoczynku za okres, w którym realnie nie pracuje?

Kwestia prawa do urlopu wypoczynkowego za okres pomiędzy zwolnieniem a przywróceniem pracownika do pracy jest istotna z perspektywy obydwu stron stosunku pracy.

Nie ma wątpliwości, że pracownik zwolniony niezgodnie z prawem nie powinien ponosić negatywnych konsekwencji takiego stanu rzeczy, ponieważ to po stronie pracodawcy doszło do naruszenia przepisów prawa.

Z drugiej strony, jak wskazał TSUE w uzasadnieniu przywołanego wyroku, celem urlopu wypoczynkowego jest zapewnienie pracownikowi możliwości „oderwania się” od pracy oraz – jak sama nazwa tej instytucji wskazuje – wypoczynku. Z tej perspektywy, wątpliwe jest, czy pracownik powinien uzyskiwać prawo do odpoczynku za okres, w którym realnie nie pracuje.

Choroba a okres pozostawiania bez pracy

Z poglądem wyrażonym w stanowisku TSUE mogę zgodzić się jedynie częściowo. Rzeczywiście, w obu podanych wyżej przykładach – w czasie choroby i w czasie pozostawiania bez pracy między zwolnieniem a przywróceniem – pracownik nie ma możliwości wykonywania pracy bez swojej winy.

Niemniej pracownik korzystający ze zwolnienia lekarskiego, czyli osoba chora, często nie ma możliwości pełnego odpoczynku w okresie zwolnienia lekarskiego z uwagi na dolegliwości zdrowotne, konieczność odbywania rehabilitacji, czy poddawania się zabiegom. Jest to zatem istotna różnica w stosunku do możliwości wykorzystywania wolnego czasu w okresie między zwolnieniem a przywróceniem pracownika do pracy.

Ponadto, biorąc pod uwagę długość postępowań prowadzonych przez sądy pracy, okres ten może wynosić, i – jak wynika z moich obserwacji – często wynosi, nawet kilka lat (!!!). Po powrocie do pracy pracownik może mieć więc do wykorzystania kilkadziesiąt lub nawet więcej niż 100 dni urlopu wypoczynkowego, uzyskanego za okres pozostawania bez pracy, co w mojej ocenie ewidentnie godzi w interes majątkowy pracodawcy.

Biorąc jednak pod uwagę fakt, iż takie orzeczenie Trybunału zapadło, polskie sądy powinny uwzględniać wyrażone w nim stanowisko, i co za tym idzie – w razie sporów na tym tle należy spodziewać się orzekania o nabywaniu przez pracownika prawa do urlopu wypoczynkowego za okres pozostawania pracy.

Warto mieć to orzeczenie na uwadze np. w przypadku ewentualnej ugody zawieranej z pracownikiem przed sądem pracy, jako iż pracodawca negocjując jej warunki powinien do łącznych kosztów związanych z jej zawarciem „wkalkulować” także ekwiwalent za niewykorzystany przez pracownika urlop wypoczynkowy.