Czy list intencyjny może stanowić przedwstępną umowę o pracę?

Obecnie  stosunkowo częste, zwłaszcza w przypadku rekrutacji na wyspecjalizowane i wyższe stanowiska pracy, jest stosowanie przez pracodawców w postępowaniu rekrutacyjnym listu intencyjnego. Ma on na celu potwierdzenie potencjalnemu pracownikowi chęci zatrudnienia przez przyszłego pracodawcę, niekiedy ze wskazaniem niektórych warunków ewentualnej współpracy. W związku z tym pojawia się pytanie pracowników: czy na podstawie otrzymanego listu intencyjnego mogą oni skutecznie domagać się od potencjalnego pracodawcy zawarcia umowy o pracę.

Regulacje prawne dotyczące listu intencyjnego

Instytucja listu intencyjnego nie została uregulowana w przepisach polskiego prawa. Co do zasady, wśród przedstawicieli doktryny oraz w orzecznictwie przyjmuje się, że list intencyjny nie jest traktowany jako zobowiązanie i dlatego też nie wywołuje skutków prawnych. Z reguły zawiera bowiem jedynie wolę stron do zawarcia umowy po przeprowadzonych negocjacjach, które mają nastąpić.

List intencyjny a przedwstępna umowa o pracę

Jednakże należy wskazać, że nie sama nazwa dokumentu przesądza o jego charakterze. Jeżeli bowiem z treści listu intencyjnego będzie wynikać, iż w rzeczywistości należy go traktować jako umowę przedwstępną, to w takiej sytuacji może on zostać uznany w rzeczywistości za taką umowę. Ta natomiast zobowiązuje strony do zawarcia umowy przyrzeczonej na określonych warunkach. Aby uznać list intencyjny za umowę przedwstępną, w treści takiego dokumentu muszą zostać zawarte wszystkie istotne elementy, jakie powinna zawierać umowa przyrzeczona.

Na dopuszczalność zawierania przez strony przedwstępnej umowy o pracę wielokrotnie już zwracał uwagę w swoim orzecznictwie Sąd Najwyższy, m.in. w wyroku z dnia 17 lipca 2009 r. (I PK 26/09). Podobne wnioski wskazano po analizie stanu faktycznego przedstawionego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009 r. (I PK 117/08). W tym drugim wypadku sądy wszystkich instancji jednolicie przyjęły, że zawarty między stronami list intencyjny stanowił przedwstępną umowę o pracę.

Zadecyduje treść listu intencyjnego

Jeżeli w treści listu intencyjnego skierowanego przez potencjalnego pracodawcę do potencjalnego pracownika zostaną zawarte wszystkie istotne elementy przyszłej umowy o pracę, to istnieje ryzyko uznania, iż tak naprawdę list intencyjny stanowił przedwstępną umowę o pracę. Będzie to możliwe zwłaszcza, gdy w treści listu intencyjnego zostaną określone wszystkie niezbędne elementy umowy o pracę wynikające z art. 29 kodeksu pracy, czyli:

• rodzaj pracy;
• miejsce wykonywania pracy;
• wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
• wymiar czasu pracy;
• termin rozpoczęcia pracy.

Uprawnienia pracownika po otrzymaniu listu intencyjnego

Uprawnienia pracownika po otrzymaniu listu intencyjnego będą uzależnione od treści dokumentu. Jeżeli ten w konkretnej sytuacji faktycznej będzie stanowił przedwstępną umowę o pracę, a pracodawca uchyla się od zawarcia „obiecanego” stosunku pracy, to pracownik będzie mógł na drodze sądowej domagać się roszczeń wynikających z kodeksu cywilnego. Wśród nich można wskazać:

• żądanie odszkodowania z tytułu naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że liczył na zawarcie umowy o pracę jako umowy przyrzeczonej, albo
• żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, czyli żądanie nawiązania stosunku pracy. 

Uprawnienia pracodawcy po przesłaniu listu intencyjnego

Pracodawca również będzie mógł mieć roszczenia wobec niedoszłego pracownika, o ile list intencyjny będzie spełniał przesłanki pozwalające uznać go za umowę przedwstępną. Jednakże w mojej ocenie uprawnienia te są zawężone w stosunku do żądań, które może wysunąć pracownik. W sytuacji gdy to kandydat na stanowisko będzie uchylać się od zawarcia stosunku pracy, pracodawca ma jedynie możliwość dochodzenia od takiej osoby odszkodowania z tytułu naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że liczył na zawarcie stosunku pracy. Pracodawca nie ma możliwości bowiem przymuszenia danego kandydata do pracy.

Pracodawcy muszą przeanalizować treść listu intencyjnego

Z uwagi na powyższe strony stosunku pracy – w szczególności pracodawcy – powinny szczególną uwagę przywiązywać do treści listu intencyjnego. Jeżeli firma zamierza przesłać powyższy dokument potencjalnemu kandydatowi, powinna zweryfikować, czy chce, aby jego zapisy spełniały przesłanki umowy przedwstępnej. List intencyjny może bowiem stanowić jedynie poświadczenie intencji, co do oferowanych warunków zatrudnienia, jak i zobowiązanie do podpisania umowy przyrzeczonej.